prof.dr. Hans Renner over de relatie van Midden- en Oost-Europese landen tot Rusland na de Val van de Muur

14 maart 2016

Prof. Renner gaf ons in zijn lezing een boeiend overzicht van de ontwikkelingen in Oost-Europa voor en na de Val van de Muur in 1989. De actualiteit van het onderwerp en de wijze van behandeling met aansprekend beeldmateriaal  leidde tot een levendige discussie. Prof. Renner liet zien hoe groot de persoonlijke invloed van regeringsleiders is en is geweest. Gorbatsjov heeft terecht de Nobelprijs voor de Vrede gekregen voor zijn rol bij het afscheid van het communisme in Midden- en Oost-Europa.  Poetin etaleert zich met gelikt propagandamateriaal als de nieuwe volksheld van Rusland.  Het wantrouwen van de voormalige Oostbloklanden jegens Rusland is groot, met name sinds de annexatie van de Krim (2014) en de sluipende militaire interventie in Oost-Oekraïne. Als waarschuwing kregen we mee dat Poetin Oekraïne nooit zal opgeven. Belangrijk is wie er straks als zijn tegenspeler in  het Witte Huis komt.

De lezing werd bijgewoond door zo’n 45 personen. Een mooi aantal.

Cultuurwetenschappelijk Atelier 2016

De centrale vraag van het eerste Cultuurwetenschappelijk Atelier was: “Wat is de cultuurwetenschappelijke verbinding tussen kunst en literatuur op gebied van gemeenschapskunst in de periode 1880-1914?”.

In twee avonden is de zoektocht naar een antwoord op deze vraag met veel enthousiasme en inzet uitgevoerd, waartoe enig “huiswerk” benodigd was om een academisch-verantwoord antwoord te formuleren. De eerste avond is gebruikt om een cultuurwetenschappelijk referentiekader te bepalen. In rood staan op het eerste overzicht de kernbegrippen vermeld op grond waarvan het onderzoek uitgevoerd kon worden. Vervolgens zijn tijdens de tweede avond de onderzoeksresultaten bediscussieerd en is een antwoord geformuleerd. Het antwoord is niet uitgeschreven, maar in een mindmap weergegeven.

Het vernieuwende aspect van het Cultuurwetenschappelijk Atelier is het over cultuurwetenschappelijk grenzen heen kijken en verbanden leggen tussen onderwerpen die behoren bij de vier disciplines van onze studie, waarbij de discipline cultuurgeschiedenis als een overkoepelend, verbindend element de lijm tussen de studiegebieden is. Niet alleen inhoudelijk leerzaam maar zeker ook interessant om met mede-studenten een onderzoeksvraag uit te pluizen door een cultuurwetenschappelijk referentiekader te bepalen en vervolgens via literatuuronderzoek de verschillende studiegebieden op grond van referentiekader en cultuurgeschiedenis aan elkaar te verbinden.

Afgemeten aan de positieve reacties van de deelnemers is dit eerste atelier een geslaagd experiment geweest. Op naar het tweede atelier!

Workshop Muziek 2015-2016

De laatste bijeenkomst van de workshop muziek is achter de rug. Acht avonden zijn we bij elkaar geweest om het boek “Muzikale Stijlgeschiedenis” van Wouter Steffelaar door te werken. Het waren boeiende avonden die ons veel hebben geleerd.

Het boek biedt een overzicht van de ontwikkeling van de (westerse) klassieke muziek vanaf de middeleeuwen tot en met de twintigste eeuw, van gregoriaans tot atonale muziek, van Hildegard von Bingen tot Arvo Pärt. Historische overzichten en theorie worden geïllustreerd en verduidelijkt door luistervoorbeelden op de cd’s die bij het boek horen. Achterin het boek staat een verklarende woordenlijst die vele malen uitkomst biedt als de basiskennis tekort schiet. Al vóór aanvang is de deelnemers duidelijk gemaakt dat de term ‘workshop’ niet toevallig is gekozen: het is een cursus zonder docent, dus het komt geheel op de inzet van de deelnemers aan om de cursus inhoud te geven. ‘Achteroverleunen en je laten volstoppen met kennis is er niet bij’, aldus de voorbereidende email van Leny Noordermeer, de initiatiefneemster.

De werkwijze  laat zich als volgt beschrijven:

• elke bijeenkomst wordt een hoofdstuk van het boek behandeld
• iedere deelnemer bereidt het hoofdstuk thuis grondig voor, zowel de tekst als de luistervoorbeelden
• bij toerbeurt is een van de deelnemers de voortrekker van de bijeenkomst. Deze voortrekker bereidt zich extra voor, anticipeert op mogelijke vragen, zoekt aanvullende informatie en leidt uiteindelijk de bijeenkomst.

Deze werkwijze heeft geleid tot een grote inzet van alle deelnemers en avonden die door de verschillende bijdragen van de voortrekkers vaak een heel verrassend verloop hadden. Wat een mooie ‘cursus’! Jammer dat muziek geen rol speelt in het curriculum van CW, want we hebben voortdurend ervaren dat muziek verbonden is met alle andere aspecten van onze cultuur(geschiedenis).

Leo Lousberg Arabische klanken in het Gregoriaans gezang

10 december 2015

Leden die er donderdagavond 10 december niet bij waren hebben een boeiende lezing gemist. Leo Lousberg vertelde het fascinerende verhaal van het gregoriaans. Hij voerde ons mee naar de Karolingische oorsprong tot nu. Hij gaf ons even het gevoel dat onze blinde vlek voor deze tak van de cultuurgeschiedenis was opgeheven.

Jaaropening Suster Bertken 2015-2016

15 oktober 2015

Onze jaaropening in de sfeervolle ruimte van Joods cultureel centrum MerkAz in Utrecht was een groot succes. Er waren maar liefst vijftig deelnemers. Ons lid Kees Blomhert schreef: “Veel complimenten voor de werkelijk fascinerende avond over Jeroen Bosch, ach nee zou nu beter moeten weten: Jeroen van Aken!! Het bevlogen betoog van Martijn Pieters was een genot om mee te maken. We zijn werkelijk anders tegen deze schilder gaan aankijken, ondanks de nog ontbrekende puzzlestukjes. Zelf kijk ik tegen zijn geschilderde gedrochten als door hem zelf ontworpen karikaturen aan, die de kijker vermaant voor afwijken van het enige juiste pad: Een Christelijke levenswandel. De afbeelding van de Halve Maan als symbool van het kwaad wijst daar ook al op“.

Na de lezing van Martijn Pieters vierden we het hoogtij van de verenigingsdemocratie met een ledenvergadering waaraan een ongekend aantal leden deelnam. We namen helaas afscheid van onze secretaris Joke Lith. De vergadering klapte het verdriet om haar vertrek weg met een applaus van recordlengte. De instemming van de vergadering met het aantreden van twee nieuwe bestuursleden, Dick de Wildt, die Joke opvolgt als secretaris en Ineke de Groot, algemeen bestuurslid, werd ook met applaus uitgedrukt. En uit de coulissen van het geluidsdecor klonk “hear, hear”. Daarna hebben we, dankzij Leny Noordermeer, Joke Hormann en Tineke Klinkers, nog prettig lang nageborreld.

Voor notulen: lees verder

Studiedag Modern Mecenaat, Modern Realisme & Moderne Museum Architectuur

19 juni 2015

De cultuurwetenschappelijke actualiteit belicht vanuit een praktische museale en architecturale visie, met een thematische hoofdrol voor het hedendaagse mecenaat. Dat waren de hoofdingrediënten van de inmiddels traditionele, jaarlijkse studiedag van Suster Bertken.

Op 19 juni jl. waren we te gast in Museum MORE te Gorssel. Modern realisme, moderne museumarchitectuur en modern mecenaat waren de topics die onder belangstelling van maar liefst 100 deelnemers toegelicht en kritisch bevraagd werden. De deskundige inbreng werd verzorgd door prof. dr. Ype Koopmans (artistiek directeur MORE), ir. Hans van Heeswijk (architect) en dr. Renée Steenbergen (kunsthistorica en adviseur collectievorming en mecenaat).  Zij leidden ons, onder de bezielende leiding van dagvoorzitter Marlies Leupen, door het landschap van het “hoe en wat” van collectievorming, het belang van de ingang en zgn. zichtlijnen van een museum en de verschuivende accenten tussen openbaar bestuur en particuliere initiatieven m.b.t.  het initiëren en financieren van collecties. Het praktische voorbeeld was Museum MORE, alwaar de collectie bestaande uit “Interbellum-kunst” en hedendaagse kunst, de ingang van het museum en zichtlijnen (altijd eindigend op de buitenste beglazing) en haar mecenas Hans Melchers en zijn manier van ondersteuning en inbreng centraal stonden. Het resulteerde in boeiende betogen en dito reacties en maakte maar weer eens duidelijk dat cultuurwetenschappen een grensoverschrijdend karakter hebben. Onder andere politiek, economie, lokale belangen en respect voor landschapskarakteristieken werden benoemd en bediscussieerd als invloedfactoren, die er mede toe hebben bijgedragen tot het behaalde resultaat in Gorssel.

Al met al een inhoudelijk zeer interessante studiedag, waarbij uiteraard ook in het intermenselijke contact in de museumzalen en tijdens de lunch voorzien was. En dat gebeurde in ruime mate.