Sonsbeek 20-24 , force times distance on Labour and it’s sonic ecologies

Sonsbeek 20-24 , force times distance on Labour and it’s sonic ecologies is de 12e editie van deze grootste internationale tentoonstelling in Nederland voor kunst in de openbare ruimte.

De tentoonstelling vindt nog tot eind augustus plaats op 14 verschillende locaties in Arnhem en Gelderland. De indeling in routes (groen, blauw, roze, zilver etc) maakt het wat simpeler een keuze te maken uit het enorme aanbod. Wij volgden de groene route door het centrum van Arnhem met Peter Berben als onze gids; en de zilveren route in het park van het Kröller Müller museum op de Hoge Veluwe. Daar bezochten we ook de overzichtsexpositie van Marinus Boezem, Alle shows.

De groene route startte in Rozet, het culturele hart van Arnhem, en bracht ons allereerst naar ‘De Showroom’.  Op deze locatie waren o.a. werken te zien binnen het hoofdthema van de expositie: Labour (Arbeid). De Kameroense kunstenaar Alida Ymele maakte een schilderijenreeks met de titel Celles qui nettoient le mond (Zij die de wereld opruimen) waarin een beeld van het leven van vrouwelijk huishoudelijk personeel wordt getoond. Ymele wil hiermee universele bezorgdheid oproepen over de rol van vrouwen in de maatschappij en reproductieve arbeid.  Het verhaal van de huisvrouwen, is geïnspireerd op het dagelijks leven van vrouwen zoals Anna. Zij is een zwarte [tot slaaf gemaakte] vrouw uit Suriname, die in 1727 in Arnhem aankwam met het gezin waar ze voor werkte.  Haar volledige naam, afkomst en verhaal blijven een mysterie, maar haar bestaan is een feit. De Zuid-Afrikaanse Kudzanai-Violet Hwami maakte samen met de Zimbabwaanse geluidskunstenaar Belinda Zhawi een eerbetoon aan deze ‘Zwarte Anna’ in een kunstwerk bestaande uit geluid, schilderijen en film.

De tweede locatie, de Eusebiuskerk, vormde de entourage voor een aantal monumentale kunstwerken. In het oog springend was de installatie Electric Dub Station  van de Panamees Antonio Jose Guzman. Deze locatie specifieke installatie onderzoekt de transatlantische, koloniale geschiedenis van indigo met betrekking tot de productie ervan op Surinaamse en Javaanse plantages en in Europa. De installatie bevat soundscapes van plantages in Suriname en Alan Lomax-opnames van marrongemeenschappen, vermengd met dubbeats en Batá drums, en ongeveer honderd banierstukken en twintig afrofuturistische kostuums, gemaakt met indigomeester Sufiyan Khatri en geproduceerd en geblokdrukt met textielontwerpster Iva Jankovic, een Nederlands-Joegoslavische kunstenaar en ontwerper. Bezoekers kunnen om de hangende werken heen lopen en er direct onderdoor of tussendoor lopen. De kostuums en dans in de specifiek Panamees-Congolese processie zijn geïnspireerd op traditionele rituelen van de marronbevolking van Amerika.

De volgende locatie bevond zich in de Waalse kerk, waarin het werk van de kunstenaar Ellen Gallagher te zien was. In een doorlopende reeks aquarellen verbeeldt zij een Zwarte Atlantis, een onderwatergebied bewoond door de afstammelingen van zwangere West-Afrikaanse vrouwen die overboord werden gegooid tijdens de overtocht van de Middenpassage naar Amerika. De waterverfschilderijen bruisen van de zeepbelachtige vormen die, in Gallaghers eigen improvisatie op de mythologie, symbool zijn komen te staan voor de verloren Babylonische toekomstige kinderen van deze verdronken slavinnen.

Tot slot bezochten wij de locatie De Groen met de daarachter gelegen grote exotische kruidentuin. Vooral koloniale kwesties en thema’s werden aan de orde gesteld.

Alles bij elkaar toont de expositie zeer aansprekende kunst van vooral onbekende kunstenaars, samengebracht door een team van curatoren onder leiding van Bonaventure Soh Bejeng Ndikung. Adembenemend en hartverscheurend tegelijk.

Door naar de Hoge Veluwe en Kröller Müller, waar we op de zilveren route volgden.

Daar bekeken we ook Alle shows, het conceptuele werk van Marinus Boezem, de kunstenaar die zijn vernieuwende ideeën in de jaren 60 in maatkostuum en leren attachékoffer aan de man bracht alvorens ze uit te voeren. Hij paste voor een leven als arme kunstenaar met onverkoopbare kunst. Een film over zijn leven is te zien op youtube, beslist de moeite waard. Maar beter nog te gaan kijken naar zijn grappige absurde ingenieuze installaties van wind wolken lucht en licht. Nog tot 14 november!