Iran reis 2018

leestijd plm. 8 min.

Cultuur historische groepsreis Iran “Langs de koningswegen”

In het voorjaar van 2018 heeft Suster Bertken een 22 daagse reis gemaakt naar Iran. Onder leiding van Noyan Shahami van reisbureau Parsaban hebben 20 leden en introducees kennis gemaakt met het oude Perzische rijk en het Iran van nu.

De route liep deels langs oude Perzische Koninklijke wegen, waarbij we 9 van de 22 wereld erfgoed sites van Iran hebben bezocht. (foto 1 met reisschema)

Eén daarvan was de dome van Uljaitu in Sultaniya gelegen in het noordwesten (foto’s 2-4). De Mongoolse heerser Uljaitu regeerde over Perzie tussen 1304 en 1316. Dit mausoleum was ooit zeer rijk gedecoreerd aan de buitenzijde. Deze decoratie en de minaretten zijn helaas grotendeels verloren gegaan. Aan de binnenzijde zijn echter prachtige mozaïeken, tegels en muurschilderingen bewaard gebleven.

Wat het mausoleum bijzonder maakt is dat het de oudste dome met een dubbele schaal is in Iran. Zijn bouwwijze kende navolging bij de Tai Mahal in India en bij de dome van de kathedraal te Florence, door Brunelleschi (Santa Maria del Fiore – dome 1418). Het is ook de derde grootste dome na die van de kathedraal van Florence en de Hagia Sophia, Istanbul.

Tijdens de reis door de provincie Koerdistan hebben we ook meegemaakt hoe de iraniers hun islamitisch nieuwjaar (Nowruz) vieren. Op de laatste van dit 13 dagen durend feest trekken zij er massaal op uit om te gaan picknicken (foto’s 5-9). Zij laten dan hun huis over aan de huisgeesten die deze dag vrij spel krijgen met de belofte dat ze hun huisgenoten de rest van het jaar met rust zullen laten. Het huis wordt van te voren grondig schoon gemaakt en versierd met een tafel met de ‘haft Sin’. Dit betekent letterlijk 7 en is een heilig getal. Op de tafel zijn onder andere 7 voorwerpen te vinden die met de Perzische letter S beginnen (foto 10).

  • Sieb – appel staat voor gezondheid en schoonheid
  • Sabzeh – groenten, kiemen van bv linzen stellen wedergeboorte voor
  • Samanoe – een zoete pudding representeert de Perzische kookkunst
  • Sir – knoflook staat voor medicijn
  • Serkeh – azijn stelt leeftijd en geduld voor
  • Somaq – bessen geven de kleur van de zonsopgang weer
  • Sendzjed – de zoete vrucht van de lotus lotus is een koninklijke bloem

Vlak bij de grens met Irak vind je één van de mooiste en oudste dorpen van Iran, genaamd Palangan (foto 11-14). Het ligt in een smalle kloof in de bergen en het wordt doorsneden door de Tangi Var rivier. Het is net of het dorpje tegen de bergwand kleeft. Palagran, wat luipaard betekent, is beroemd voor zijn bouwwijze. Het dak van het ene huis is de tuin of terras van het andere huis. Als je in het dorp omhoogklautert, tref je spelende kinderen, geiten en ezels aan. De precieze datum van zijn ontstaan is onbekend, de plek was al bewoond in de pre-islamitische periode. Er zijn archeologische resten gevonden van bruggen en graven. Op dit moment wonen er een duizendtal mensen die vooral leven van de visindustrie. Aan de toegang van de vallei bevindt zich een moderne forelkwekerij. Deze kunnen ter plaatse worden genuttigd (foto’s 15-20).

Dwars door het ongerepte en mooie Zagrosgebergte (foto 21-22) komen we in het zuiden van Iran aan bij de oude stad Bishapur, “het schone van Shapur” (fotoos 23-25). Deze ligt aan de oude weg tussen Persepolis en Elam en werd gesticht door Koning Shapur III tussen 241-272 na chr. De stad werd gebouwd door gevangen genomen Romeinse soldaten, bij de nederlaag van Keizer Valerianus in 260 na chr. Veel aspecten van de stad Bishapur lijken daarom Romeins en behoren niet tot de Iraanse bouwtraditie. De stad heeft hipodamian stratenplan/grid plan, waarbij een Perzische stad normaal een cirkelvormig stratenplan heeft. In verschillende vertrekken werden mozaïeken gevonden. Hiervan staat zeker vast dat deze niet werden gemaakt door Iraanse artiesten. De iconografie is volledig Romeins.

In dezelfde periode als de bouw van de stad met zijn paleis en tempel, werden in de Tang-e Chowgan kloof bas-reliefs uitgehakt die de investituur en de overwinningen van Shapur herdenken. In de loop der tijd zijn er 6 uitgehouwen (Shapur I (3x), Bahram I, Bahram II en Shapur II). Foto’s 26-29 geven een overzicht. Deze bas-reliefs zijn zeer indrukwekkend en dit was dan ook de bedoeling: indruk maken op de reizigers die Bishapur naderden.

Vlak bij de plaats Shiraz ligt misschien wel één van de grootste en indrukwekkende werelderfgoed sites van Iran, Persepolis (foto’s 30-31). Persepolis is een door koning Darius I in 518 v chr gebouwde nederzetting. Oorspronkelijk heette het Parsa, Persepolis is de Griekse naam en betekent Stad van de Perzen. Maar anders dan deze Griekse naam doet vermoeden, was Persepolis geen stad, maar een complex van paleizen en bevatte in totaal 12 bouwwerken. Vanwege de ligging was het voornamelijk een lente- en zomerpaleis.

De grote eerste poort waar je doorheen komt, heet daarom ook de ‘Poort van alle Naties’ (foto’s 32-34) . Als je er door heen loopt, zie je pas hoe groot het is en hoe overweldigend het moet zijn geweest in die tijd met de plafonds en dergelijke. De geschenkenceremonie vond plaats tijdens het Perzisch nieuwjaar op 21 maart. Het belangrijkste bouwwerk was de apadana (audiëntiehal), waar de koningen hun audiënties hielden. Tijdens een groot feest kwamen de onderdanen van de verschillende bevolkingsgroepen ‘giften’ (dat wil zeggen belastingen) aanbieden. Langs de trappen in het Apadana zie je in de wanden volkeren aankomen met schapen, geiten en runderen (foto 35-39). De Apadana en het schathuis, de twee gebouwen die bij uitstek het symbool waren van het hierboven genoemde afdrachtenfeest, alsook het paleis van Xerxes werden gebrandschat door Alexander de Grote rond 323 v chr; volgens de overlevering had hij honderden lastdieren nodig om de schatten af te voeren.

Op ongeveer 340 km ten zuiden van Teheran passeer je de wonderschone stad Isfahan. Deze stad met 1,8 miljoen inwoners is de op twee na grootste stad van Iran. De stad ligt in een oase op het hoogland van Iran, aan de noordoever van de Zayandeh (foto’s 40-41). De stad bestond al in de oudheid en stond toen bekend als Aspadana. De ligging aan de zijderoute maakte dat de stad bekend raakte om haar zijde.

Onder de dynastie van de Safaviden werd Isfahan in 1598 de hoofdstad van Perzië. De stad kwam tot bloei onder sjah Abbas I de Grote. In deze periode werden de belangrijkste bouwwerken gebouwd, zoals het plein van de Emam, welke op de werelderfgoedlijst is opgenomen (foto’s 42-46). Abbas I verplaatste veel groepen handelaars naar zijn nieuwe hoofdstad, waaronder ook veel Armeniërs en Joden die vrijelijk hun godsdienst mochten belijden. De Perzen noemden het toen zelf ‘Nesf-e-Jahan’, ‘de halve wereld’, waarmee ze bedoelden dat als je het gezien had, je de halve wereld gezien had. De Nederlandse VOC had van 1623 tot 1638 een handelspost in Isfahan.

Aan het plein ligt de Sheikh Lotfollah Moskee, gebouwd tussen 1602 en 1618. Zij werd gebruikt als privé moskee door de Koninklijke familie. In tegenstelling tot de gebruikelijke moskeeën, heeft het geen minaretten en geen binnenplaats. De Koninklijke familie hoefde niet geroepen te worden voor het gebed. De gebedsruimte binnen is van een wonderbaarlijke schoonheid, waarbij het tegelwerk tot de mooiste van Iran behoort. Bij een bepaalde licht inval verschijnt een pauw tegen de koepel (foto’s 47-51).

Iran staat niet alleen bekend om zijn bijzondere historische bouwwerken, maar ook om traditionele poezie. Hafez wordt beschouwd als één van de grootste dichters van Iran. Werkelijk elke Iraniër bezit een bundel van hem en kan zijn gedichten uit het hoofd reciteren. Hafez leefde in de 14de eeuw in Shiraz. Hafez is een pseudoniem en betekent letterlijk ‘hij die de Koran uit zijn hoofd kan citeren’.

In zijn werk nemen liefde en wijn een zeer belangrijke plaats in. Tijdens de revolutie in Iran in 1979 ontstond hierdoor een probleem. Wijn en liefde zijn delicate onderwerpen in een Islamitische Republiek. Omdat zijn poëzie zo abstract is, overleefde ze de censuur. Het bewind gaf een andere uitleg aan ‘wijn’ en ‘liefde’: wijn is de metafoor voor ‘God’ en liefde is de metafoor voor ‘liefde voor God’. Aan de poëzie van Hafez wordt ook een voorspellend karakter toegedicht. Je kan blindelings in een dichtbundel een gedicht prikken en dit trachten te interpreteren naar jouw vraag. Of buiten aan de tuin waar de tombe staat een enveloppe met gedicht kopen (foto 52).

De tombe van Hafez staat in een prachtige tuin en is een waar bedevaartsoord voor menig Iraniër. De tombe is vervaardigd uit melkwit, zacht doorschijnend marmer dat op albast lijkt. En is versierd met verzen in een mooie kaligrafie (foto 53).

Er is nog heel veel meer over onze reis en Iran te vertellen. Voor ons staat vast dat Iran en de Iraniërs onze harten heeft gestolen. Men heeft ons al vaak gevraagd wat het mooiste was van de reis. Keus te over: architectuur, kunst, natuur, het eten, literatuur, de mensen. (afsluitende foto’s 54-61), maar niet te maken.

Nieuwsbrieven archief

Nieuwsbrieven

Suster Bertken - Nieuwsbrief Herfst 2021 Suster Bertken - Nieuwsbrief Zomer 2021 Suster Bertken - Correctie Nieuwsbrief Pinksteren 2021 Suster Bertken - Nieuwsbrief Pinksteren 2021 Suster Bertken - Nieuwsbrief Pasen 2021 Suster Bertken - Nieuwsbrief Februari 2021 Suster Bertken - Kerst Nieuwsbrief Suster Bertken - Nieuwsbrief voor
Iran reis 2018